Wanneer je zelf je eigen groenten zaait, heb je wellicht al eens gehoord over het zaaien en voorzien in vermiculiet. Op deze website zie je geregeld dat wij zelf vermiculiet gebruiken om groenten in te zaaien. Zo doen wij dat bijvoorbeeld met het voorzaaien van tomaten, aubergine en paprika. Wanneer je meer te weten wilt komen over een zaaien in vermiculiet, raad ik je aan om dit artikel door te nemen. We leggen je uit wat vermiculiet is, waar je het voor gebruikt en onze tips en suggesties om succesvol voor te zaaien met vermiculiet.

Wat is vermiculiet en waar is het van gemaakt?

Laten we beginnen met wat vermiculiet eigenlijk is. De grondstof vermiculiet is een minerale delfstof, wat een gesteente is. Het bijzondere van deze delfstof is dat het door verhitting zichzelf uitzet, waardoor het een heel luchtig materiaal wordt. Vermiculiet weegt dan ook haast niets. De bijzondere eigenschap die het voor het zaaien van zaden zo interessant maakt, is dat het daardoor heel goed in staat is om vocht vast te houden. Je begrijpt vast al dat dit een uitkomst is wanneer je zaden tijdens het kiemproces gelijkmatig vochtig wilt houden.

Onder andere dankzij die luchtige eigenschappen wordt vermiculiet voor allerlei andere toepassingen gebruikt. Het is onder andere geurloos, hittebestendig, onbrandbaar en zeer isolerend. Het wordt natuurlijk gebruikt in de agrarische sector, voornamelijk voor het zaaien en stekken, maar daarnaast ook in de chemie als absorptiemiddel voor gevaarlijke stoffen en bijvoorbeeld in de bouw als isolerend materiaal.

Vermiculiet heeft een ingewikkelde chemische formule, namelijk (Mg,Fe²⁺,Al)₃(Al,Si)₄O₁₀(OH)₂·4(H₂O)₂. daar wil ik verder niet bij stil staan. Aangezien dat toch wat boven mijn pet gaat en eigenlijk irrelevant is voor ons in de moestuin. De stof wordt overigens gezien als een kleimineraal wat behoort tot de smetiet-groep.

Fijne en grove vermiculiet: welke kun je het beste gebruiken?

Vermiculiet is er verschillende afmetingen. De fijnste varianten worden vooral gebruikt in de tuinbouw, terwijl de grovere vermiculiet gebruikt wordt voor toepassingen zoals isolatie. Bij het gebruik van vermiculiet voor het zaaien van groenteplanten kun je het beste een fijnere variant hebben van ongeveer 0,5 tot 2 mm. De zakjes die je bij tuincentra kunt kopen zijn die variant, die in vergelijking vaak wel wat duurder is.

In bouwmarkten of online kun je ook wel eens een grovere variant vermiculiet vinden, vaak in grotere zakken van wel 50 of 100 liter inhoud. Voor het zaaien raad ik je die variant niet aan, aangezien die vaak groter zijn dan 2 mm, tot wel 5 of zelfs 8 mm. Bij het voorzaaien worden fijne groentezaden daardoor niet goed ingekapseld, waardoor de zaden minder in contact zijn met de vermiculiet en daardoor lastiger of zelfs niet kiemen. Ook droogt een grovere vermiculiet sneller uit dan fijne vermiculiet, doordat er meer contact is met lucht.

De fijne variant kun je goed gebruiken bij het voorzaaien, maar is wel duurder. De grovere variant is een stuk goedkoper, waarschijnlijk mede doordat deze in grote verpakkingen wordt aangeboden, en is prima om te gebruiken om potgrond luchtiger te maken die je vervolgens weer in kweekbakken of potten gebruikt.

Zelf gebruik ik de vermiculiet van Pokon, maar eigenlijk maakt het naar mijn idee niet zo heel veel uit welk merk je gebruikt. Hieronder een aantal varianten die je kunt gebruiken voor het voorzaaien van groenten:

• Pokon Bio Vermiculiet 6 liter, 100% natuurlijk
• Agra Vermiculite 100 liter (grootverpakking)
• Tuinbouw vermiculiet 100 liter 0-2 mm

Nuttige eigenschappen van vermiculiet tijdens het zaaien

Waar vermiculiet zich ontzettend goed voor leent, is natuurlijk het zaaien van groentezaden. Bij ons staat dit met stip bovenaan als het gaat om voorzaaien van groenten in het vroege voorjaar.

Vermiculiet heeft een altijd eigenschappen die het een zeer bruikbaar materiaal maken:

• Hoog vochthoudend vermogen.
• Vocht langzaam afgeven.
• Voedingsstoffen worden minder snel uitspoelen.
• Bodemstructuur is luchtig waardoor wortels makkelijker groeien.

Hoe zaai je voor in vermiculiet?

Het zaaien in vermiculiet is eigenlijk heel gemakkelijk. Wat ik zelf doe is bakjes klaarzetten waar ik een laagje vermiculiet in stop van zo’n 2 tot 3 cm, zo maar net genoeg dat de zaden een stukje onder de vermiculiet komen te liggen.

Vermiculiet goed bevochtigen

Vervolgens spray ik de vermiculiet goed nat, ik gebruik daarvoor een plantenspuit, zodat je niet per ongeluk net te veel vocht toevoegt. De vermiculiet laat ik dan even staan om vervolgens te controleren of de onderste laag vermiculiet ook vochtig is. Is dat niet zo, dan mag je nog aardig wat water toevoegen met de plantenspuit.

Wanneer er onder in het bakje vocht blijft staan, dan heb je de vermiculiet net wat te nat gemaakt. Wat je wilt is dat de vermiculiet net niet nat genoeg is, zodat het al het vocht wat in het bakje zit opneemt. Wanneer je deze nat gemaakt hebt, wordt deze een stuk donkerder van kleur.

Het zaaien van zaden in vermiculiet

Vervolgens komt het leukste, het zaaien van de zaden. Ik gebruik daar zelf een sateprikker voor om kleine gaatjes te maken die ongeveer 5 mm diep zijn. Bij tomaat, paprika, peper en aubergine hoef je niet veel afstand te houden, twee tot drie centimeter is voldoende. Voor komkommer en courgette is het beter om 10 cm aan te houden, gezien zij heel snel wortelen.

Voor het kiemproces maakt die afstand niet veel uit. Voor het verpotten daar en tegen is het fijn om meer afstand te hanteren. De wortels groeien anders snel door elkaar heen, zeker wanneer je net ietsje langer wilt wachten met verpotten zodat je een steviger plantje heeft.

Stop in ieder gaatje één zaadje, je zult zien dat deze haast allemaal uitkomen. Vervolgens druk je de gaatjes zachtjes dicht met je vingers. Druk de vermiculiet vooral niet te hard aan.

De bakjes met voorgezaaide zaden in vermiculiet afdekken

Zelf verkies ik er altijd voor om mijn voorgezaaide bakjes met vermiculiet af te dekken met huishoudfolie. Ik span de folie strak om de bakjes heen, het liefste gebruik ik wel bakjes met een wat hogere rand, zodat de folie niet op de vermiculiet steunt. Op die manier creëer ik een soort mini-kasjes. Ik wacht daar overigens meestal ongeveer 2 dagen mee, zodat ik zeker weet dat de vermiculiet niet te nat is.

Je denkt nu vast waarom ik die bakjes met voorgezaaide zaden met vermiculiet afdek. Dat De belangrijkste reden voor mij is dat ik de bakjes meestal gewoon in een zonnig raam zet, en dat zonnetje kan in februari, maart of april al flink sterk zijn waardoor dat dunne laagje vermiculiet snel uitgedroogd is. De vochtigheid wordt daardoor nog beter vastgehouden. En nog veel belangrijker, er ontstaat een zeer hoge luchtvochtigheid in het bakje. Nog beter voor het kiemproces.

Wat je ook goed kunt voelen, wanneer je het bakje optilt en je hand aan de onderzijde legt, dat de vermiculiet wat warmer wordt in de zon. Dat komt natuurlijk ook doordat de warmte niet goed kan ontsnappen. Dat is ook alleen maar goed voor de kieming.

Verwijder de folie na het kiemen van de zaden

Zijn de jonge zaailingen boven de vermiculiet uit, dan kun je de folie er nog een dag of 2 tot 3 op laten zitten. Daarna is het beter om het laagje folie van het bakje af te halen. De luchtvochtigheid wordt dan wat te hoog voor de plantjes, waardoor je uiteinden van de blaadjes lelijk worden.

Vanaf nu kun je de plantjes hier nog even in laten groeien, waarna je ze dient om te potten in potgrond. In de vermiculiet zit verder namelijk geen voeding.

Zaailingen verpotten naar potjes met potgrond

Afhankelijk van de soort plantjes, maar meestal na ongeveer 1,5 tot 2 weken na het kiemen, kun je de jonge zaailingen verpotten. Ik doe dat zelf in kleine vierkante en ronde potjes van 7 tot 9 cm groot. Persoonlijk vind ik de vierkante potjes fijner, omdat je er dan meer op een kleiner oppervlak kwijt kunt.

Tomaten, aubergine, paprika, pepers verpot ik al vanaf het moment dat de eerste twee kiemblaadjes net wat groter zijn. Soms begint net de aanzet van de eerste twee volgende blaadjes. Vanaf dat moment hebben ze al een mooi wortelgestel om de plantjes over te plaatsen in pure potgrond.

Bij courgette en komkommer gaat dat nog veel sneller. Het is ongelooflijk in wat voor korte tijd deze planten al een flink wortelgestel kunnen aanmaken. Na 1,5 week kun je het beste al even voelen met een vinger of er al voldoende wortels aan zitten om de plantjes om te potten.

Welke groenten zaai ik in vermiculiet voor?

Zelf zaai ik voornamelijk vruchtgewassen voor in vermiculiet. Ik doe dat overigens in pure vermiculiet, zonder het te mengen met potgrond. Mijn eigen ervaring is dat dat bij mij gewoon het beste werkt. Met goede zaden heb ik eigenlijk haast altijd wel een een kieming van 90 of 100%. Met potgrond lukt me dat toch vaak niet, de grond droogt wat sneller uit en ik het is lastiger om de grond precies nat genoeg te houden. Ook kun je potgrond niet afdekken, want dat gaat de grond schimmelen. Met vermiculiet lukt dat wel, waardoor je het vochtgehalte precies goed kunt houden

Deze groenten zaai ik zelf met succes voor in vermiculiet:

• Tomaat
• Paprika
• Peper
• Aubergine
• Komkommer
• Courgette

Daarnaast zaai ik vroeg in het voorjaar ook altijd wat kropsla voor, zoals de meikoningin en vier jaargetijden. Ik plant dan vervolgens een aantal van de slaplantjes over in kweekbakken, in potgrond.